Maus

Bugün tanıtacağım kitap, grafik roman olgusuna yeni bir soluk kazandırmış ölümsüz bir eser: Maus

Kariyerine Underground Comix’de çizerek başlamış, daha sonra The New Yorker’ın en ünlü kapaklarına imza atmış Art Spiegelman, Maus adlı eseriyle Pulitzer Ödülünü kazanmıştır. Ülkemizde geçtiğimiz sene İletişim Yayınları tarafından basılan Maus, Spiegelman’ın Nazi baskısından ve 2. Dünya Savaşı’ndan kurtulan babasının gerçek hayat öyküsünü anlatıyor.

Grafik roman iki zamanı aynı anda okuyucuya sunuyor. Çerçeve öykü, romanın yazıldığı gerçek zamanda geçerken, iç öykü ise Vladek’in (Art’ın babası) 2. Dünya Savaşı anılarından oluşuyor. Bu helezonik yapı grafik roman boyunca üst üste biniyor, ve Vladek’in anlatıları çoğu zaman Art tarafından bölünüyor. Böylece okuyucu, 2. Dünya Savaşı’nı bir sürü farklı perspektiften gözleme olanağı buluyor. Aynı zamanda Vladek’in anıları dışında, Art’ın babasıyla ilişkisini ve annesinin intiharı ile nasıl başa çıktığını da çerçeve öykü sayesinde öğreniyoruz. Böylece okuyucu, en nihayetinde, iki zamanın roman bağlamında karşılaştırmasını yapabilir hale geliyor.

Spiegelman’ın çizimleri ve anlatım yapısının ise olağanüstü olduğunu söyleyebilirim. Özellikle romanın ikonik hale gelmiş Yahudilerin fare ve Nazilerin kedi olarak çizilmesi, yazarın okuyucuya mesajını direk olarak aktarmasını sağlıyor. Karakterlerin çizimleri, olaylara karşı duygu ve düşünceleriyle şekilleniyor, ve aynı zamanda etraflarında olan bitenler ise sanatsal bir sembolleşme sürecine giriyor. Vladek’in Polonya’dan Auschwitz’e uzanan sarsıcı yolculuğu ise yazarın çizimleriyle somutlaşıyor, ve gerçekten Yahudi Soykırımına farklı bir açıdan bakmamızı sağlıyor. Bu sebepten ötürü Maus, okuyucuya eşi benzeri bulunmayan bir tarihi yolculuk imkanı sunuyor.

İnsanlık tarihinin kara lekesi Yahudi Soykırımı’nı tarihsel ve güncel tabanlarda ele alan Spiegelman, bu olayın farklı jenerasyonlar üzerindeki etkisini çarpıcı bir üslupla işliyor. Okunması ne kadar eğlenceli olsa da, anlattıklarıyla okuyucuyu derinden etkileyebilen bir başyapıt Maus.

9/10

Mert Eney